Współczesne dzieci często borykają się z problemem braku koncentracji. Często na lekcjach uczniowie mają trudności ze skupieniem uwagi na zadaniach, tracą wątek podczas wykładów i łatwo ulegają rozproszeniu. Zjawisko to, potocznie znane jako „mgła mózgowa”, może mieć wiele źródeł, w tym wpływ alergenów, pasożytów, wirusów czy grzybów.

Skąd bierze się mgła mózgowa?
Mgła mózgowa może objawiać się różnymi sposobami – od trudności z koncentracją, przez zapominanie, po uczucie ogólnego zmęczenia umysłowego. Tego typu objawy mogą się zdarzać każdemu (na przykład po nieprzespanej nocy). Jeśli jednak powtarzają się lub przybierają trwały charakter, wówczas mogą być przejawem poważniejszej dysfunkcji.
Istnieje wiele czynników, które mogą przyczyniać się do pojawienia się tych objawów:
• Niewłaściwa jakość snu i brak odpoczynku powoduje przewlekłe zmęczenia, brak regeneracji organizmu, prowadzi do zmniejszenia energii i obniżenia zdolności do koncentracji.
• Niewłaściwie zbilansowana dieta, uboga w składniki odżywcze, może prowadzić do spadku energii i nieprawidłowego rozwoju zdolności, takich jak: percepcja, pamięć, koncentracja uwagi czy myślenie.
• Alergie i nietolerancje – alergeny mogą wpływać na nastrój i zdolności poznawcze. Dzieci, które cierpią na alergie, często doświadczają stanów zapalnych, które mogą prowadzić do zmęczenia, bólów głowy oraz trudności z koncentracją. Przechodzący przez nieszczelne jelita niestrawiony dobrze pokarm działa na mózg dziecka jak opioid, wywołując np. oszołomienie, problem z pamięcią czy trudności w myśleniu.
• Odwodnienie, nawet na poziomie lekkiego, może wpływać na zdolność do koncentracji i reakcji. Picie odpowiedniej ilości wody jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania mózgu.
• Brak równowagi mikrobiomu – istnieje bezpośrednia komunikacja między jelitami a mózgiem, znana jako oś jelitowo-mózgowa. Zmiany w mikrobiomie mogą wpływać na układ nerwowy oraz na produkcję hormonów związanych z nastrojem i zachowaniem, co z kolei może wpływać na koncentrację i funkcje poznawcze.
• Nieregularne posiłki mogą negatywnie wpłynąć na poziom glukozy we krwi, co z kolei prowadzi do różnych problemów z koncentracją i wydolnością psychiczną, zwłaszcza u dzieci. Przerwy dłuższe niż 3-4 godziny bez jedzenia mogą powodować spadki energii, co odbija się na zdolności do skupienia oraz ogólnej wydajności.
• Niedobory ważnych składników odżywczych, takich jak kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy z grupy B, żelazo, magnez czy antyoksydanty, mogą prowadzić do osłabienia funkcji poznawczych i problemów z koncentracją.
• Substancje uzależniające oraz stymulanty, takie jak napoje wysokocukrowe typu cola, kawa czy napoje energetyczne, mogą zasadniczo wpłynąć na zdolność dzieci do koncentracji. Spożycie napojów bogatych w cukier może prowadzić do gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi, co wydaje się mieć pozytywny efekt na energię. Jednakże, ten efekt jest często krótkotrwały, a następnie może nastąpić szybki spadek cukru, co prowadzi do uczucia zmęczenia i drażliwości, a tym samym trudności w koncentracji. U dzieci, które są bardziej wrażliwe na działanie kofeiny, nadmierna ilość może powodować lęk, a wręcz trudności w zasypianiu, co negatywnie wpłynie na ich ogólną zdolność do koncentracji.
• Choroby przewlekłe np. depresja u dzieci może objawiać się nie tylko smutkiem, ale także apatią, brakiem zainteresowania czy cichym wycofaniem się z aktywności społecznych. Problemy emocjonalne mogą prowadzić do trudności w koncentracji, obniżonej motywacji oraz problemów z pamięcią, co wpływa na zdolność uczenia się i wykonywania codziennych zadań.
– Insulinooporność – nadmiar insuliny wytwarza patologiczne połączenia w mózgu, które po jakimś czasie mogą skutkować problemami z nastrojem, zapamiętywaniem, koncentracją i podejmowaniem decyzji.
-. Cukrzyca – nieprawidłowy poziom glukozy we krwi, może wpływać na koncentrację. Hipoglikemia (niski poziom cukru) oraz hiperglikemia (wysoki poziom cukru) mogą prowadzić do osłabienia, zmęczenia i dezorientacji. Dzieci z cukrzycą mogą mieć trudności z utrzymaniem uwagi i skupieniu się na zadaniach, szczególnie w szkole.
– Niedoczynność tarczycy wpływa na metabolizm organizmu i może prowadzić do objawów takich jak zmęczenie, apatia oraz problemy z pamięcią i koncentracją. U dzieci niedoczynność tarczycy może wpływać na rozwój neuropsychologiczny, prowadząc do trudności w nauce.
– U osób z celiakią mogą występować takie objawy jak mgła mózgowa, zaburzenia nastroju i trudności w koncentracji. Związek ten może być spowodowany zarówno bezpośrednim wpływem reakcji autoimmunologicznych, jak i niedoborami składników odżywczych, spowodowanych uszkodzeniem kosmków jelitowych.
• Nadmierne korzystanie z technologii, w tym z urządzeń elektronicznych, takich jak smartfony, tablety i komputery, może mieć istotny wpływ na koncentrację dzieci oraz prowadzić do tzw. mgły mózgowej. Częste przerywanie aktywności przez powiadomienia, wiadomości czy inne bodźce elektroniczne może utrudniać dzieciom skupienie się na jednej czynności przez dłuższy czas. Technologia stymuluje również potrzebę natychmiastowej gratyfikacji, co może prowadzić do trudności w koncentracji na zadaniach wymagających dłuższych okresów uwagi. Ekspozycja na niebieskie światło emitowane przez ekrany, szczególnie przed snem, może zakłócać naturalny rytm snu, co wpływa negatywnie na zdolności poznawcze. Dzieci, które spędzają dużo czasu na przeglądaniu treści w Internecie, mogą doświadczać przeciążenia informacyjnego, co utrudnia przetwarzanie i zapamiętywanie informacji. Zbyt duża ilość bodźców stymulujących może prowadzić do uczucia zmęczenia psychicznego.
• Brak aktywności fizycznej – regularne ćwiczenia poprawiają wydolność układu sercowo-naczyniowego, co z kolei zwiększa ilość tlenu dostarczanego do mózgu. Brak aktywności może prowadzić do osłabienia tych mechanizmów, co w dłuższej perspektywie może skutkować niedotlenieniem mózgu. U dzieci, które nie angażują się w regularną aktywność fizyczną, może być trudniej utrzymać odpowiednią uwagę i zdolności poznawcze.
• Infekcje ośrodkowego układu nerwowego (OUN) mogą powodować przewlekłe dysfunkcje systemu nerwowego, które objawiają się zaburzeniami pamięci oraz koncentracji, problemami ze snem, bólami głowy czy przewlekłym zmęczeniem.
– Grzybicze zapalenie opon mózgowo rdzeniowych najczęściej powoduje Candida (kandydoza), Cryptococcus neoformans (kryptokokoza), grzyby z rodzaju Aspergillus (aspergiloza) i z rodzaju Mucor (mukormykoza). Candida należy do prawidłowej flory człowieka, ale przy jej rozroście może przejść z krwią do ośrodkowego układu nerwowego człowieka. Pozostałe przedostają się do organizmu z powietrza czy kurzu, który codziennie wdychamy i również wraz z krwią mogą przedostać się do OUN.
– Do układu nerwowego mogą się także przedostać bakterie i wirusy między innymi krętki Borrelia burgdorferi, Neisseria meningitidis, wirus opryszczki HSV, Haemophilus influenzae. Neuroinfekcje mogą prowadzić do wielu krótkoterminowych i długoterminowych skutków fizjologicznych i psychicznych. Zmiany w koncentracji, pamięci i ogólnej wydajności układu nerwowego są często skutkiem uszkodzenia neuronów, stanu zapalnego w mózgu oraz neurodegeneracyjnych procesów, które mogą być konsekwencją infekcji. Obserwuje się to zarówno w przypadku ostrych epizodów chorobowych, jak i w późniejszych stadiach, kiedy objawy mogą się utrzymywać przez długi czas po ustąpieniu infekcji.
• Pasożyty również mogą wywoływać ogólne osłabienie organizmu, zmniejszenie zdolności do koncentracji oraz problemy z pamięcią. Niektóre pasożyty, takie jak Toksoplazma Gondii, mogą bezpośrednio infekować komórki mózgowe. Inne mogą wywoływać reakcje układu immunologicznego prowadząc do stanu zapalnego w organizmie, w tym w mózgu, czy wpływać na mikrobiom jelitowy i zaburzać funkcje mózgu poprzez tzw. oś jelitowo-mózgową.

Rodzicu, co możesz zrobić?
• Diagnostyka – warto dokładnie zdiagnozować dziecko pod kątem alergii i nietolerancji, niedoborów witamin i minerałów oraz innych obciążeń organizmu, takich jak pasożyty, wirusy i grzyby. Oprócz standardowych badań, warto wesprzeć się biorezonansem.
• Usuń alergeny z diety oraz otoczenia. Zanim to zrobisz zapoznaj się z moim programem 6 kroków wyjścia z alergii. Dietę eliminacyjną najlepiej przeprowadź pod okiem wyspecjalizowanego dietetyka.
• Zadbaj o odpowiednią, jakość snu Twojego dziecka. Zalecana długość snu dla dzieci w wieku od 6. do 12. roku życia wynosi 10 godzin dziennie. W trakcie snu następuje regeneracja organizmu, w tym mózgu oraz utrwalanie informacji, które napłynęły do niego w ciągu dnia. Warto unikać przed snem oglądania telewizji, przeglądania smartfona, czy innych urządzeń elektronicznych.
• Zapewnij odpowiednią ilość ruchu – aktywność fizyczna wspiera i stymuluje zdrowe funkcje białek, które ułatwiają transmisję sygnału elektrycznego między neuronami w mózgu. Zaleca się, aby dzieci i młodzież miały przynajmniej 60 minut umiarkowanej do intensywnej aktywności fizycznej dziennie. Może to obejmować różne formy ruchu, takie jak bieganie, jazda na rowerze, pływanie, taniec czy zabawy na świeżym powietrzu.
• Pamiętaj o nawodnieniu – Według norm żywienia dla populacji polskiej wystarczające spożycie wody, pochodzącej z napojów i produktów spożywczych, dla dzieci i młodzieży wynosi 1,25-2,5 litra dziennie, w zależności od wieku i płci:
1-3 lat -1,25 l dziennie,
4-6 lat – 1,6 l dziennie,
7-9 lat -1,75 l dziennie,
10-18 lat – dziewczęta1,9-2,0 l, a chłopcy – 2,1-2,5 l dziennie.
Pilnuj, aby dziecko zawsze miało ze sobą butelkę z wodą, aby mogło zaspokoić pragnienie w każdej chwili.
• Zadbaj o odpowiednią dietę – Zaplanuj posiłki tak, aby były odpowiednio zbilansowane i spożywane regularnie, wtedy nie będzie dochodzić do wahania glukozy, dzięki czemu mózg będzie pracował efektywniej. Zadbaj o to, aby w diecie znalazły się różnorodne produkty, a każdy posiłek zawierał białko, węglowodany (pieczywo, kasze), tłuszcz i odpowiednią ilość warzyw. Usuń z diety dziecka produkty wysoko przetworzone i pozbawione wartości odżywczych takie jak fast foody, słodycze, słone przekąski, napoje słodzone. Zadbaj o to, aby przynajmniej jeden posiłek spożywać całą rodziną w przyjemnej atmosferze, badania wykazały, że wspólne posiłki mogą poprzez budowanie więzi emocjonalnej w rodzinie pozytywnie wpływać na wyniki w nauce.

Pamiętaj, że jesteś przykładem dla swojego dziecka, dlatego też powinieneś stosować się do tych zasad.

Podsumowanie
Podsumowując, kluczem do poprawy koncentracji u dzieci jest holistyczne podejście, które łączy w sobie elementy diety, zdrowego stylu życia oraz eliminacji alergenów i patogenów. Warto, aby rodzice byli świadomi tych zależności i aktywnie poszukiwali sposobów na wsparcie swoich dzieci w procesie edukacji.
U dzieci, które leczone były przez stosowanie mojego programu 6 kroków wyjścia z alergii, można było zaobserwować poprawę zachowania. Stawały się spokojniejsze, mniej agresywne, poprawiała się koncentracja a nawet pismo.

Źródła:
T. Desmettre, Toxoplasmosis and behavioural changes, Journal Français d’Ophtalmologie, Volume 43, Issue 3, 2020, Pages e89-e93,
Ciborowska H., Ciborowski A. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka; Wyd. Lek. PZWL. Warszawa 2021.
Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J. (red.) Normy żywienia człowieka dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020
Burrows T., Goldman S., Olson R. K.at al. Associations between selected dietary behaviours and academic achievement: A study of Australian school aged children. Appetite 2017 Sep 1;116:372-380
https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/inne-rodzaje-zakazen/165059,grzybice-osrodkowego-ukladu-nerwowego dostęp: 24.09.2024
https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/dzieci-przedszkolne-i-szkolne/w-jaki-sposob-zywienie-dzieci-wplywa-na-ich-rozwoj-poznawczy-i-wyniki-w-nauce/ dostęp:24.09.2024
Sónia Silva, Melyssa Negri, Mariana Henriques, Rosário Oliveira, David W. Williams, Joana Azeredo, Candida glabrata, Candida parapsilosis and Candida tropicalis: biology, epidemiology, pathogenicity and antifungal resistance, FEMS Microbiology Reviews, Volume 36, Issue 2, March 2012, Pages 288–305,
Żakowicz, J., Bramorska, A., Zarzycka, W., Kovbasiuk, A., Kuć, K., Brzezicka, A. (2020). Wpływ mikrobioty jelitowej na mózg, funkcje poznawcze i emocje. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, 69(1). 45-48.
https://celiakia.pl/mgla-mozgowa-neurologiczny-objaw-nietolerancji-glutenu/ dostęp:24.09.2024
https://holsamed.pl/zywienie-jak-wplywa-na-wyniki-w-nauce-u-dzieci-i-mlodziezy/ dostęp: 24.09.2024